Brexit: impact sociale zekerheid vanaf 2021
Sinds 1 februari 2020 maakt het Verenigd Koninkrijk (hierna ‘VK’) geen deel meer van de Europese Unie (hierna ‘EU’). Momenteel geldt evenwel nog een overgangsperiode, waarin de EU-regels voor het VK blijven gelden, maar deze tijdelijke fase eindigt op 31 december 2020. Hierdoor zal het VK vanaf 1 januari 2021 officieel de Europese douane-unie en interne markt verlaten, met of zonder akkoord over de nieuwe relatie. Met nog minder dan drie weken te gaan, stelt zich de vraag naar de gevolgen op het vlak van sociale zekerheid voor EU-burgers in het VK en Britse onderdanen in de EU.
Situaties aangevangen vóór 2021
Dankzij het akkoord tussen de EU en het VK blijven de EU-regels over de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels van toepassing tot het einde van de overgangsperiode. Een specifieke bepaling in dit akkoord laat toe dat ook na 1 januari 2021 nog verder toepassing gemaakt wordt van deze regels. Hiervoor moet worden voldaan aan de volgende specifieke voorwaarden:
- Grensoverschrijdende situatie (tussen EU-lidstaat en VK) …
Een grensoverschrijdende situatie is elk geval waarin een EU-regel speelt om de toepasselijke socialezekerheidswetgeving aan te duiden. Denk onder andere aan detachering en gelijktijdige tewerkstelling in meerdere landen.
Bijvoorbeeld: (i) Een werknemer die gewoonlijk in België is tewerkgesteld en voor 5 maanden naar het VK wordt gestuurd om er te werken (i.e. detachering); of (ii) Een werknemer die in het VK woont en 60% van zijn arbeidstijd in België spendeert en 40% in het VK (i.e. gelijktijdige tewerkstelling).
- … die uiterlijk op 31 december 2020 is begonnen …
Vooraf moet er geen minimale duur in acht worden genomen. D.w.z. dat het voldoende is als de grensoverschrijdende situatie ten laatste op 31 december 2020 is gestart.
- … en sindsdien niet werd ononderbroken
Elke onderbreking, ongeacht de duur ervan, leidt tot de beëindiging van de verdere toepassing van de EU-regels over sociale zekerheid. Een aantal situaties, zoals ziekte, loopbaanonderbreking en jaarlijkse vakantie worden echter niet als onderbreking beschouwd.
Belangrijk! De verdere toepassing duurt voort zolang men zich in één van hogervermelde grensoverschrijdende situaties bevindt. M.a.w. verschillende vormen van grensoverschrijdende situaties met het VK kunnen elkaar opvolgen zonder verlies van rechten.
Bijvoorbeeld: Een werknemer die gewoonlijk in België is tewerkgesteld, wordt van 15 december 2020 t.e.m. 14 mei 2021 naar het VK gestuurd om er te werken (i.e. detachering). Vanaf 15 mei 2021 werkt hij nog slechts de helft van zijn arbeidstijd in het VK en de rest in België (i.e. gelijktijdige tewerkstelling).
Situaties aangevangen vanaf 2021
Begint een grensoverschrijdende situatie met het VK pas na de overgangsperiode – of eerder, maar met een onderbreking na 1 januari 2021 – zal het nationaal recht van elke betrokken staat volledige uitwerking hebben.
Hierdoor kunnen grensoverschrijdende werknemers in een situatie belanden waarbij de socialezekerheidsstelsels van meerdere landen van toepassing zijn, op hetzelfde loon zijn dan twee keer socialezekerheidsbijdragen verschuldigd (i.e. positief wetsconflict). Omgekeerd kan het ook dat deze werknemer nergens sociaal verzekerd zal zijn (i.e. negatief wetsconflict).
Onder meer de volgende grensoverschrijdende situaties met het VK kunnen zich voordoen:
- Detachering vanuit het VK naar België
Bij detachering vanuit het VK naar België zal de betrokken werknemer niet onderworpen zijn aan het Belgische socialezekerheidsstelsel. Niettemin bestaat de mogelijkheid voor sommige werknemers om gedurende de eerste 52 weken verder verzekerd te blijven onder het stelsel van het VK.
- Detachering vanuit België naar het VK
Bij detachering vanuit België naar het VK blijft het Belgische stelsel voor sociale zekerheid verplicht van toepassing gedurende maximum 6 maanden. Deze periode kan in bepaalde omstandigheden eenmaal verlengd worden met opnieuw maximum 6 maanden. Ook bestaat de mogelijkheid voor sommige werknemers om de eerste 52 weken vrijgesteld te worden van het stelsel van het VK.
- Gelijktijdige tewerkstelling (met een element in het VK)
Wanneer de enige band met het VK de nationaliteit van de werknemer is, zal het sociaalzekerheidsstelsel van de lidstaat waar, hetzij de werknemer een wettig verblijf heeft (en werkt), hetzij de werkgever gevestigd is, bevoegd zijn. In de overige gevallen zal per dossier onderzocht moeten worden onder het toepassingsgebied van welk stelsel de betrokken werknemer zal vallen.
Op 1 januari 2021 zal de relatie tussen het VK en de EU ingrijpend veranderen. Specifiek op het gebied van sociale zekerheid zullen de EU-regels die de socialezekerheidsrechten van EU-burgers beschermen in principe niet langer gelden. Stelt uw onderneming geregeld werknemers tewerk in het VK of omgekeerd, werkt uw onderneming regelmatig met werknemers vanuit het VK?
KPMG Law bekijkt graag samen met u de mogelijke impact van Brexit op uw onderneming.