De (zorg)volmacht: de sleutel tot gemoedsrust voor jong & oud
De vrijheid om iedere dag opnieuw beslissingen te kunnen nemen m.b.t. de eigen persoon en het eigen vermogen lijkt voor iedere ondernemer de evidentie zelve.
Toch kunnen gebeurtenissen tot gevolg hebben dat deze vrijheid tijdelijk of permanent wordt ontnomen. Een zware ziekte, een coma of dementie zijn voorbeelden van omstandigheden die ertoe kunnen leiden dat zelfstandigheid plaats moet ruimen voor een toestand van wilsonbekwaamheid, waarin iedere mogelijkheid tot handelen absoluut wordt bevroren.
De financiële, zakelijke en administratieve mallemolen zal daarentegen verder blijven draaien: rekeningen zullen blijven binnenstromen, (effecten)portefeuilles moeten worden beheerd, vastgoed moet kunnen worden verhuurd of verkocht …
Er kan gelukkig effectief geanticipeerd worden op de gevolgen van deze wilsonbekwaamheid met een zorgvolmacht.
De mogelijkheden die een zorgvolmacht biedt, werden recent uitgebreid met de wet van 21 december 2018, die in werking trad op 1 maart 2019.
Deze wet verruimt niet enkel het toepassingsgebied van de zorgvolmacht, maar heeft tevens belangrijke gevolgen voor andere volmachten, bijvoorbeeld een volmacht verleend aan de zaakvoerder van een maatschap.
Aangezien naast de zorgvolmacht, ook de maatschap niet weg te denken is uit de wereld van vermogensplanning en –beheer wordt hieronder ook kort ingegaan op de relevantie van voormelde wetswijziging op bestaande en toekomstige maatschappen.
- Zorgvolmacht
a) Wanneer niets wordt ondernomen ….
Bij gebrek aan een voorafgaande regeling waarin een vangnet wordt voorzien voor wilsonbekwaamheid moet de vrederechter een bewindvoerder aanstellen met de opdracht om onder zijn controle het vermogen verder te beheren. De vrederechter kiest vrij wie als bewindvoerder wordt aangesteld. Dat kan een rechtstreeks familielid zijn, maar is ook vaak een onbekend persoon.
b) Anno 2019 de touwtjes in handen houden via een zorgvolmacht
Wie het beheer van zijn (privé)vermogen niet wil laten afhangen van een beslissing van de vrederechter heeft nu de mogelijkheid om een zorgvolmacht op te maken.
Een zorgvolmacht biedt de mogelijkheid om (i) zelf één of meerdere personen als beheerder van uw vermogen en persoonsgebonden aangelegenheden aan te duiden en (ii) precies te bepalen welke handelingen er mogen worden getroffen op het ogenblik dat de zorgvolmachtgever hiervoor zelf niet meer bekwaam is.
- Inhoud van een zorgvolmacht
a) Regeling omtrent het vermogensbeheer
De inhoud van een zorgvolmacht kan vrij worden bepaald en wordt best op maat gemaakt.
Iedere wilsbekwame meerderjarige persoon kan, voor wat betreft het beheer van zijn goederen een volmacht geven aan iemand die hij/zij vertrouwt. Deze zogenaamde lasthebber verkrijgt dan in eerste instantie de bevoegdheid om over te gaan tot het stellen van eerder eenvoudige handelingen, zoals o.a. de betaling van facturen, het beheer van rekeningen, de verhuur van onroerende goederen. Bijkomend, kan er zelfs worden voorzien dat de lasthebber in de plaats van de zorgvolmachtgever diens huwelijkscontract kan wijzigen of schenkingen kan doen, volgens de voorwaarden en modaliteiten vastgelegd in de zorgvolmacht.
Op die manier kan (een deel van) het vermogen alsnog fiscaal vriendelijk worden overgedragen aan de volgende generatie. Dit verklaart onmiddellijk het belang van een zorgvolmacht in het kader van de persoonlijke vermogensplanning.
Belangrijk om te noteren is ook dat een ondernemer in een zorgvolmacht zelfs de nodige regelingen kan opnemen omtrent het verder beheer en bestuur van zijn vennootschap en/of aandelen.
b) Utbreiding toepassingsgebied zorgvolmacht tot persoonsgebonden aangelegenheden
Initieel kon met een zorgvolmacht enkel het verder beheer van goederen worden geregeld.
Het toepassingsgebied van de zorgvolmacht is met de wet van 21 december 2018, recent in werking getreden op 1 maart 2019, uitgebreid tot het organiseren van persoonsgebonden aangelegenheden. Zo kan in de zorgvolmacht bepaald worden wie zal beslissen over medische kwesties of over een eventuele opname in een rusthuis.
- Impact wetswijziging op bestaande en toekomstige maatschappen
De wet van 21 december 2018 verruimt niet enkel het toepassingsgebied van de zorgvolmacht, maar heeft ook een impact op elke andere volmacht.
Voormelde wet heeft een wijziging aangebracht aan artikel 2003 Burgerlijk Wetboek, ingevolge waarvan elke gewone lastgeving of volmacht (dit in tegenstelling tot een zorgvolmacht) zal eindigen op het moment dat de lastgever feitelijk onbekwaam wordt.
Voorgaande geldt, bijvoorbeeld, voor een bankvolmacht, maar ook voor ieder mandaat van een zaakvoerder in het kader van het bestuur van een maatschap. Indien de statuten van de maatschap niet voorzien in een andersluidende regeling, zal het zaakvoerderschap ongewild een einde nemen bij het onbekwaam worden van één van de maten.
Dit risico kan worden ondervangen door middel van het doorvoeren van een statutenwijziging.
- Conclusie
De wetgever geeft de mogelijkheid om zélf, wanneer het nog kan, te anticiperen op een eventuele tijdelijke of permanente onbekwaamheid, zonder dat daarvoor een vrederechter hoeft tussen te komen. Dankzij de zorgvolmacht is het zelfs mogelijk om een vermogens- en successieplanning verder uitwerking te laten hebben, ook bij wilsonbekwaamheid.
Een zorgvuldige redactie van de zorgvolmacht op maat is het beste instrument om persoonlijke wensen, noden en emoties juridisch correct te vertalen en zo een doeltreffende uitwerking te garanderen.
Tot slot dient, gelet op de impact van de wetswijziging van 21 december 2018, te worden gewezen op het belang van een nazicht en eventuele aanpassing van de statuten van bestaande maatschappen.